CMC I artrose is een veel voorkomende aandoening van het basisgewricht van de duim, ook wel gewrichtsslijtage genoemd.
Het duimbasis gewricht wordt gevormd door het eerste middenhandsbeentje (os metacarpale) en een botje van de handwortel (os trapezium).
Zij vormen samen een zadelgewricht, waarvan beide gewrichtsvlakken niet precies op elkaar passen. Het is in feite een incongruent gewricht. Als ook de banden van dit gewricht wat slapper worden, kan het gewricht instabiel worden.
Ten gevolge van de incongruentie en instabiliteit wordt het gewricht in toenemende mate belast. Deze chronische belasting op het gewricht kan het slijtageproces verder nadelig beïnvloeden.
De slijtage betreft het kraakbeenoppervlak dat beide uiteinde van de botten die het gewricht vormen bedekken. Het kraakbeen gaat in kwaliteit achteruit en kan zelfs geheel verdwijnen. Bij bewegingen in het gewricht zal dit pijn veroorzaken doordat de botuiteinden dan tegen elkaar komen.
Daarnaast kan het gewricht verdikt raken en kunnen gewrichtsvervormingen optreden in de vorm van bothaken, de zo genoemde “osteofyten”.
De slijtage is een onomkeerbaar proces.
Als gevolg van het slijtage proces zien we vaak dat er een standsafwijking van de duim optreedt. Het basisgewricht van de duim glijdt af en vormt een herkenbare bult, de duim komt tegen de wijsvinger te liggen en overstrekt. Dit wordt een zig-zag-deformiteit genoemd.
> Wat zijn de klachten?
Pijnklachten rond de duimmuis staan op de voorgrond. De pijnklachten treden aanvankelijk op bij belastende duimbewegingen, zoals bij dagelijkse knijp- en draaibewegingen. Hierbij kunt u denken aan het uitwringen van een vaatdoekje, het opendraaien van potjes en flessen, het openen van vacuümverpakkingen, een sleutel omdraaien, ritsen en knopen hanteren, het vasthouden van een boek, schrijven, etc.
In een later stadium kan de pijn meer continue aanwezig zijn en treedt vaak nachtpijn op. De duimbasis kan gezwollen zijn en het gewricht kan een krakend gevoel/geluid geven bij bewegen. In deze fase kan ook stijfheid van het gewricht en krachtsverlies optreden.
>Wat veroorzaakt artrose?
Artrose kan op verschillende manieren ontstaan.
Meestal betreft het de normale slijtage die van nature ontstaat bij het ouder worden. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en ontstaat met name na het veertigste levensjaar. 16-25% van de vrouwen postmenopauzaal heeft te maken met artrose van dit gewricht. Met toename van de leeftijd zien we bij 1 op de 4 vrouwen en 1 op de 12 mannen van boven de 70 jaar artrose van het CMC I gewricht ontstaan.
Ook overbelasting door specifiek belastend werk of instabiliteit van het gewricht kan een rol spelen bij het ontstaan van artrose. We spreken van posttraumatische artrose als dit ontstaat als gevolg van een eerder doorgemaakt letsel van het gewricht, bijvoorbeeld een botbreuk doorlopend tot in het gewrichtsvlak.
> Hoe kan het behandeld worden?
In een vroeg stadium van artrose kunt u met ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s), een specifieke brace en adviezen van een handtherapeut, de klachten onder controle houden.
De essentie van de brace is dat deze het duimbasis gewricht stabiliseert en het middenhandsbeentje in een functionele stand positioneert. Hierdoor ontstaat de zogenaamde “duimboog”, die minder stresskrachten op het duimbasis gewricht geeft. Als de overige gewrichten van de duim en vingers vrij blijven, blijft een optimale handfunctie gewaarborgd.
De handtherapeut zal zich richten op het optimaliseren van de stabiliteit & kracht van de duim, het aanleren van een “functionele duimboog” en geven van adviezen bij het dagelijks gebruik van de hand.
Nettie Koekebakker, actief lid van het Nederlands Gezelschap voor Handtherapie. Ze heeft haar eigen Handtherapie praktijk in Amsterdam