Artritis en artrose zijn aandoeningen waarbij het kraakbeen van de gewrichten slijt of ontstoken raakt. Artritis en artrose zijn aandoeningen van de gewrichten. In een normaal gewricht zijn de uiteinden van de botten bedekt met kraakbeen, dat ervoor zorgt dat de botten soepel en pijnloos over elkaar heen schuiven. Bij artrose slijt het kraakbeen en gaan de botten tegen elkaar wrijven. Er ontstaan klachten en uiteindelijk gaat het gewricht kapot. In de hand ontstaat artrose vaak in het basisgewricht van de duim. Dit gewricht wordt gevormd door een klein handwortelbeentje en het eerste van de drie duimbeentjes. De vorm van deze beentjes geeft de duim de mogelijkheid veel kanten op te bewegen, waardoor het mogelijk wordt met duim en vingers iets vast te pakken (pincetgreep).
Vrouwen krijgen deze aandoening vaker dan mannen. Meestal ontstaat het na het veertigste levensjaar. Eerder letsel van dit gewricht (breuken of verstuikingen) vergroten de kans om later artrose te krijgen.
Symptomen
Het eerste symptoom van artrose van de duimbasis is pijn bij het vastpakken van voorwerpen met de duim en vingers (pincetgreep), bijvoorbeeld bij het openen van potjes, het openen van het autoportier, het omdraaien van sleutels.
Zware belasting van de duim en weersveranderingen (in temperatuur of luchtvochtigheid) kunnen de pijn uitlokken. Naarmate de artrose erger wordt, gaat de geringste beweging al pijn doen. De kracht neemt af en de duim kan opzetten wanneer hij gebruikt wordt. Het gewricht zet op en lijkt uit de kom te gaan. Uiteindelijk wordt de beweging van het gewricht beperkt.
Bij nauwkeurig onderzoek wordt vaak een knobbel aan de duimbasis ontdekt die ontstaat ten gevolge van zwelling of uit de kom raken van de vinger. Drukken op het gewricht doet vaak pijn. Ook het bewegen van de duim terwijl het gewricht als het ware in elkaar gedrukt wordt doet pijn en geeft een knarsend gevoel. Dit betekent dat de botten over elkaar schuren.
Aanvankelijk is de bewegingsmogelijkheid van het gewricht nog normaal, later wordt dit minder (vooral bij het naar buiten bewegen van de duim). In de ernstigste gevallen, wanneer het gewricht helemaal wegslijt, zakt het eerste duimbeentje weg in de hand wanneer kleine voorwerpen worden vastgepakt. Hierdoor wordt het tweede gewrichtje van de vinger overstrekt bij het grijpen van grotere voorwerpen.
Behandeling
Bij vroegtijdige ontdekking kunnen de symptomen van de aandoening meestal verdwijnen met niet-operatieve maatregelen zoals bewegingsbeperking, een duimbrace of geneesmiddelen die de zwelling tegengaan. In ernstiger gevallen is een operatie noodzakelijk.